Een politicus maakt zich hard voor een minderheid en belooft in het vuur van zijn verontwaardiging de misstand recht te zetten. Echter, maanden later krijgt hij niet alleen de macht daartoe, maar ook de realiteit van budgetten en andere misstanden die ook recht moeten worden gezet en die ook veel meer geld kosten dan er valt uit te geven. Hij komt zijn belofte niet na, en dat hele plaatje waar hij in terecht is gekomen laat zich niet in twee zinnen met eenvoudige bewoordingen vertalen dus de achterban loopt kwaad weg. Heeft de politicus gelogen? Ik zeg van niet, want bij de beloftes van een politicus zou iedere kiezer met een basisopleiding moeten weten dat diens beloftes per definitie onder voorbehoud zijn. Je geeft je intentie aan en zodra je je kans krijgt voer je die uit op een manier waarbij zoveel mogelijk mensen op de langere termijn baat hebben (althans, dat laatste betwijfel ik, maar dat is mijn achterdochtige natuur) en dus niet in de kort-door-de-bocht-manier die oorspronkelijk is voorgespiegeld. We leven namelijk in een democratie, dus we willen en gunnen elkaar allemaal een stukje van de taart.

Zouden we in het onderwijs misschien meer aandacht moeten geven aan vragen als “wanneer is iets een leugen?” danwel “is dat een gevalletje: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald?”. Want stel je voor dat op zeker moment het verschrikkelijk belangrijk is dat een minderheid meer rechten krijgt, maar dat na enige tijd die noodzaak door een beleidsingreep flink is verminderd en er een andere ingreep voor een nieuw opgestane minderheid nodig wordt. Bovendien hebben maatregelen altijd meerdere consequenties, die nooit allemaal van tevoren voorzien kunnen worden. Er moet dus constant bijgestuurd worden. Is dat dan liegen of binnen de randvoorwaarden de beste democratische oplossing?

Dan zou stemmen dus moeten gaan om de vraag: welke partij heeft het beste voor met meerdere groepen, in plaats van alleen die ene waar ik bij hoor en die ik afreken op de mate waarin ik mijn eigen zin krijg (en laat de rest lekker doodvallen)? Maar: kan je dat wel vragen van mensen waarbij het water tot de lippen is genaderd, al was het maar voor hun eigen gevoel, zoals bij de zogenaamde gele hesjes die inderdaad een fout in de maatregel met diepe armoede zullen bekopen en daar terecht dus heel erg bang voor zijn?

Even weer een gedachtenexperimentje. Stel dat heel Nederland straks op de VVD gaat stemmen.  Dan worden absoluut de kosten goed bewaakt, die zorg zal weg zijn. En de baten gaan naar wie ze toch al niet nodig had, ook heel democratisch. Maar alle menselijke waarden (en die van dieren en planten, als we Frans de  Waal mogen geloven) zijn we dan eveneens kwijt. De bedrijfseconomische blik is nu eenmaal bijzonder smal, waar het natuurlijk ook z’n kracht aan dankt, maar nuancering begint nu echt heel nijpend te worden. Gelukkig heeft de kiezer de oplossing: lang leve de splinterpartijen en grotere oppositiepartijen met hun extreme standpunten. Laat alle partijen lekker over alles bakkeleien, zowel voor de camera als achter gesloten deuren. Alle partijen dragen iets bij. Het systeem van veel partijen is het enige wapen dat we hebben tegen die mensonterende marktwerking waar we nu onder zuchten. Lang leve de tegenstem!