Als Pietje een geweer schoon maakt en dat geweer gaat daarbij per ongeluk af, dan is het een ongeluk wanneer daarbij Marietje geraakt wordt. Mocht Marietje daardoor overlijden dan is het doodslag. Maar als Pietje stiekem van plan was om het geweer af te laten gaan dan is het moord geworden. Om te bepalen of het moord of doodslag was vereist in het hoofd van Pietje kijken en daar zouden psychologen de aangewezen persoon voor moeten zijn, die hebben daar voor doorgeleerd. Maar dat zijn ook maar mensen. En waarschijnlijk niet begiftigd met bovennatuurlijke gaven. En dan moet een diagnose ook nog bewezen worden, want je claim is pas waar als je het kunt bewijzen. En als je het nu niet kunt bewijzen, maar over vijftig jaar wel, dan is exact dezelfde situatie ineens een andere waarheid geworden.

Ziehier allemaal contexten die praktisch dezelfde situatie totaal anders classificeren zodra er een element in verandert (intentie, resultaat, bewijsbaarheid, mogelijkheid tot bewijzen). Daarom denk ik dat mensen die het over hun waarheid hebben daarmee hun eigen context bedoelen.

En hier ga ik er van uit dat de “feiten” (de dingen die we kunnen vaststellen en voor iedereen hetzelfde zijn; er was een geweer, het is afgegaan, er is iemand door overleden) vast liggen en iedereen het daar over eens is. Maar neem het geval waarbij de geliefde van Pietje zich in de discussie mengt dan kan die stellen dat Pietje zoiets nooit zou kunnen doen, zo is hij immers niet. De broer van Marietje denkt daar heel anders over, want die meent dat Pietje is afgewezen door Marietje en wraak heeft genomen. Vraag je aan de geliefde wat er gebeurd is dan krijg je een ander relaas dan wanneer je het de broer vraagt.

Marcus Tullius Cicero, Romeins staatsman en schrijver, zei in 106 voor Christus (en vraag me niet hoe dat zo precies gerecontrueerd kon worden maar neem er je pet voor af dat het gelukt is om dat te bepalen): “Als ik een zaak niet begrijp is dat geen reden om te zeggen dat die fout is, maar ben ik te onwetend”. (Geparafraseerd.) Dat speelde toen dus ook al!!! Lopen we al duizenden jaren op deze planeet rond en blijven we doen wat we altijd al deden. Waar is de psychologische ontwikkeling?

Met “waarheid” wordt dus heel vaak eigenlijk “context” bedoeld. Zeg dat dan meteen.