Blijkt vervolgens dat je met een enquete niet verder kan voordat je op elke vraag een antwoord hebt gegeven. Dus dan verandert plots de situatie: was ik eerst lichtelijk apathisch tot zwaar geïrriteerd; nu ben ik ineens creatief en niet meer helemaal waarheidsgetrouw. Ik ga onzinantwoorden invullen (salaris: 10,= want dat gaat je echt niets aan!). Zouden de enquetemakers het doorhebben? Niet als een computer de volledige verwerking doet. Ojee.

Hetzelfde probleem, alleen dan heel anders, doet zich voor bij stemmen. Als ik voor de gemeenteraad moet stemmen heb ik werkelijk geen idee wat wijsheid is. Dus wat doe ik? Ik stem op iemand die ik die plek in de gemeenteraad wel gun. Heb ik hem gevraagd naar zijn opvattingen, plannen en standpunten over het leven, onze gemeente en het klimaat? Nee. Kon dat überhaupt wel? Jazeker. Waarom dat dan toch niet gedaan? Omdat zijn antwoorden mijn reeds genomen beslissing toch niet zouden hebben beïnvloed. Is dit verantwoord stemgedrag? Nee. Ben ik een uitzondering? Vast niet. Kan het beter? Ik denk van niet.

Kijk je naar de landelijke verkiezingen, dan bestudeer ik wel de plannen en standpunten van de partijen, om dan tot de conclusie te komen dat “mijn” partij er helaas alweer niet bij zit; ook de meest sympathieke partij heeft zijn rafelrandjes. Ik blijf stemmen, maar altijd strategisch, als een ware zwever. Dat lijkt op zwerver, heeft ook al zo’n appeal. De stemming over zomer- v.s. wintertijd – tenslotte – gaat gegarandeerd de verkeerde beslissing opleveren: je zal de stemmers de kost geven die denken dat je met het kiezen voor zomertijd de sneeuwbuien kunt “afschaffen” (zie uitzending van Arjen Lubach over dit onderwerp). Maar er wordt wel een beleidsbeslissing op gebaseerd die ons allemaal raakt.

Misschien is een eerste logische stap om bij een vraag naar een mening eerst objectieve informatie – voors en tegens – te geven en dan te laten kiezen, als een compleet pakketje. En objectiviteit bestaat natuurlijk niet als er een commerciële partij achter het initiatief zit, dus we hebben ook een nieuwe wet nodig die bedrijven en andere instellingen met winstoogmerk verbiedt – op straffe van faillissement – om zich met middelen als vragenlijsten te mengen in gezondheidsdebatten met burgers en gebruikers. De drang om geld te verdienen is nu eenmaal ongehoord veel sterker dan het geweten, daar dien je als overheid gewoon rekening mee te houden en actie op te nemen. En als we dat eerder hadden gedaan zouden we nu niet tot in onze vezels gereduceerd zijn tot hetzij een productiemiddel, een product of een kostenpost. Maar dat is mosterd na de maaltijd. Ik vraag me af: komen daar ooit nog weer vanaf?