Volgens het artikel Waar is de motivatie? van Michiel van Nieuwstadt in Onderwijsblad 15 (een periodieke uitgave van de Algemene Onderwijsbond voor leerkrachten in het basisonderwijs en docenten in het voortgezet onderwijs) op bladzijde 28 blijkt uit een internationaal gehouden enquête onder scholieren dat in sommige landen, waaronder Nederland, geen politiek wenselijke maar juist eerlijke antwoorden worden gegeven op de vraag wat ze van wiskunde vinden (leuk?, lezen ze er over?,…). En dan zeggen die leerlingen in Nederland bij voorbeeld gewoon dat ze het niet leuk vinden. En dat ze er geen boeken over willen lezen. Hoe is dit mogelijk!! Een motivatieprobleem!
Uit elke rapportvergadering die ik tot nu toe heb bijgewoond blijkt dat het lezen van boeken voor sommige leerlingen met een beta-inslag te veel gevraagd is. En die zouden vrijwillig een boek over wiskunde willen lezen? Wiskunde is leuk om te doen en erover lezen komt pas als je genoeg kennis en levensjaren heb vergaard om de boeken die over wiskunde schrijven te kunnen begrijpen. De leerlingen die wel van lezen houden pakken een spannende nieuwe uitgave van Wallis de Vries of zo’n fantasy chronicle met gelijk drie delen, die zijn al blij dat ze de laatste wiskundetoets weer overleefd hebben en gaan niet er nu ook nog eens extra over lezen.
Zelf ben ik dol op wiskunde en betreur ik het dat niet iedereen direct en automatisch de pracht van dit vak ervaart, maar ik heb toch met eigen ogen gezien dat de logica van wiskunde gewoon niet overkomt bij sommige mensen. In het begin van mijn lesgeeftijd dacht ik nog dat als je wiskunde niet snapt dat je dan dus de kunst van het logisch redeneren ontbeert. Echter in andere vakgebieden, zoals een taal of geschiedenis, blijken deze mensen wel degelijk zeer logisch te kunnen redeneren, het gaat alleen niet over/via wiskunde. Voor mij een eye-opener.
Een ander punt dat ik mis in de argumentatie van dit artikel is dat we blijkbaar allemaal van wiskunde moeten houden. Die mening kom ik in onderwijsland meer tegen, maar dan breder geformuleerd: als alle vakken “leuk” worden gegeven dan kan de leerling dat vak leuk vinden en begrijpen. Nu durf ik veilig te beweren dat al mijn collega’s in alle disciplines op hun eigen manier hun stinkende best doen om hun vak “leuk” over te brengen. De een zal daar beter in zijn dan de ander, maar het is didactische truc nummer een met alle geldige argumenten die de voordelen van “leuk” onderbouwen. Je zou dus kunnen gaan denken dat elk vak door alle leerlingen leuk gevonden moet kunnen worden. Deze stelling gaat in de praktijk echt niet op en ik daag iedereen uit mij een voorbeeld te geven van iemand die ALLE vakken leuk tot geweldig vindt/vond. Zelfs een leergierige en brave scholiere als ik ooit was kon onmogelijk alle vakken waarderen.
Misschien moet de schokkende waarheid toch maar een keer hardop gezegd worden: je kunt niet alles leuk vinden want je hebt als mens nu eenmaal je eigen specifieke talenten. Zelfs de hoogbegaafde leerling die in bijna alles uitmuntend scoort zal toch voor het ene vak meer zijn best moeten doen dan voor het andere en het ene vak interessanter vinden dan het andere. Zo zitten we in elkaar. Hoe vaak hebben sommige van mijn eigen leerlingen niet verzucht dat ze het wel leuk vinden maar het gewoon niet begrijpen, of andersom: ik ga het niet kiezen ook al ben ik er niet slecht in want ik vind het gewoon niet zo leuk als bepaalde andere vakken.
Het motivatieprobleem zal zich dus niet laten oplossen door nog leukere lessen (en houd op de eventueel falende didactische kwaliteiten van de docent er weer bij te slepen, de eeuwige “oplossing” voor elk onderwijsministerieel probleem is bij de docent zijn didactische vaardigheden te verbeteren) maar vertelt ons wat de leerling wel of beter niet kan kiezen. Laten we blij zijn dat al die didactisch zeer onderlegde professionals een dusdanig veilige sfeer in de klas weten te bewerkstelligen dat de leerling ons wil vertellen hoe het zit in plaats van wat we graag zouden willen horen. Eerlijkheid boven alles!
